• 
• 

Τι είναι η υπογονιμότητα;

Υπογονιμότητα ονομάζουμε την αδυναμία ενός σεξουαλικά ενεργού ζευγαριού, που δεν χρησιμοποιεί προφυλάξεις (για την αποφυγή εγκυμοσύνης), να καταφέρει να συλλάβει η γυναίκα μετά από ένα χρoνικό διάστημα δοκιμής, το οποίο είναι :

-          Ένας χρόνος δοκιμής για τα ζευγάρια των οποίων η γυναίκα είναι έως 35 ετών και

-          6 μήνες δοκιμής για τα ζευγάρια στα οποία η γυναίκα είναι πάνω από 35 ετών.

Για να καταφέρει μία γυναίκα να μείνει έγκυος, πρέπει να συμβάλουν πολλοί παράγοντες:

Ø  Ένα ωάριο πρέπει να αναπτύσσεται στις ωοθήκες της γυναίκας.

Ø  Η ωοθήκη πρέπει να απελευθερώνει ένα ώριμο ωάριο κάθε μήνα (ωορρηξία).

Ø  Το σπέρμα του άνδρα πρέπει να ταξιδέψει μέσα από τη μήτρα στη σάλπιγγα για να συναντήσει και να γονιμοποιήσει το αυγό.

Ø  Το γονιμοποιημένο ωάριο πρέπει να ταξιδέψει μέσω του σαλπιγγικού σωλήνα και να εμφυτευθεί μέσα στη μήτρα.

Εάν κάποιο από τα παραπάνω δεν συμβεί ή διακοπεί, θα προκληθεί υπογονιμότητα. Περίπου το 35% με 40% των περιπτώσεων υπογονιμότητας οφείλεται σε γυναικείο αίτιο. Ωστόσο, η ανδρική υπογονιμότητα αποτελεί παράγοντα στο 40% των περιπτώσεων.

Ως εκ τούτου, πριν κάνετε πολλές δοκιμές και πραγματοποιήσετε κάποια θεραπεία, ο σύντροφός σας θα πρέπει να έχει υποβληθεί σε ανάλυση σπέρματος για να επιβεβαιωθεί ότι το σπέρμα του είναι φυσιολογικό. Στην περίπτωση που το σπέρμα δεν είναι φυσιολογικό, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες στις οποίες μπορεί να υποβληθεί (διαβάστε και για την ανδρική υπογονιμότητα εδώ).

Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν τη γυναικεία υπογονιμότητα;

1.       Διαταραχή ή απουσία ωορρηξίας

Περίπου το 25% των γυναικών που είναι υπογόνιμες, έχουν σπάνια ωορρηξία ή απουσία αυτής. Οι γυναίκες αυτές, συνήθως έχουν ακανόνιστες περιόδους ή και καθόλου περίοδο για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η ωορρηξία μπορεί να διαταραχθεί από αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο απελευθερώνονται ορισμένες ορμόνες από τον υποθάλαμο (ένα μέρος του εγκεφάλου το οποίο απελευθερώνει την ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης [GnRH]) και την υπόφυση (ένας αδένας κοντά στη βάση του εγκεφάλου που απελευθερώνει τις γοναδοτροπίνες, FSHκαι LH). Η LH και η ορμόνη διέγερσης των ωοθυλακίων (FSH) επιλέγουν και προετοιμάζουν ένα ωάριο με στόχο την ανάπτυξη, γονιμοποίηση και απελευθέρωση από την ωοθήκη.

Οι παράγοντες που παρεμβαίνουν στην κανονική απελευθέρωση LH και FSH περιλαμβάνουν:

Ø  Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (δείτε εδώ)

Ø  Τραυματισμοί στον υποθάλαμο (ένα μέρος του εγκεφάλου που λειτουργεί με την υπόφυση)

Ø  Όγκοι της υπόφυσης

Ø  Παχύσαρκη ή υπερβολικά αδύνατη γυναίκα

Ø  Υπερβολική άσκηση

Ø  Υπερβολικό άγχος

Άλλες ορμονικές καταστάσεις που παρεμβαίνουν στην ωορρηξία ή επηρεάζουν την δεκτικότητα του ενδομητρίου είναι:

Ø  Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι η πιο συχνή αιτία υπογονιμότητας (περίπου 10% των γυναικών πάσχουν) και επηρεάζει τη γονιμότητα με πολλαπλούς τρόπους.

Ø  Υπερδραστήριος ή υπολειτουργικός θυρεοειδής

Ø  Διαβήτης

Ø  Πρώιμη εμμηνόπαυση

Ø  Σύνδρομο Cushing (μια διαταραχή που προκαλεί πολύ υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, μια ορμόνη που ονομάζεται και «ορμόνη του στρες»)

Ø  Η ικανότητα της γυναίκας να μείνει έγκυος μπορεί επίσης να επηρεαστεί και από την ηλικία της, καθώς ο αριθμός και η ποιότητα των αυγών της μειώνονται σταδιακά από την ηλικία των 35 ετών και μετά.


Επιπλέον παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του ωαρίου, την τακτική ωορρηξία και την δεκτικότητα του ενδομητρίου αφορούν τη γενικότερη υγεία της γυναίκας και σχετίζονται με:

Ø  Υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης

Ø  Κάπνισμα και αλκοόλ

Ø  Κατανάλωση ορισμένων φαρμάκων όπως αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, ναρκωτικά και αντικαρκινικά φάρμακα

Ø  Χρόνιες παθήσεις όπως η νεφροπάθεια, ηπατοπάθεια, δρεπανοκυτταρική νόσος, HIV / AIDS και ηπατίτιδα Β ή C

Ø  Έλλειψη βιταμινών και κακή διατροφή

 
2.       Αίτια που εμποδίζουν το σπέρμα να φτάσει στην ωοθήκη και να γονιμοποιήσει το ωάριο ή που εμποδίζουν την εμφύτευση του εμβρύου

Ø  Προβλήματα με την αναπαραγωγική οδό, όπως «μπλοκαρισμένες» ή κατεστραμμένες σάλπιγγες, ουλές της επένδυσης της μήτρας, πολύποδες ή ινομυώματα στη μήτρα, κατασκευαστικά προβλήματα της μήτρας (π.χ. δίκερος μήτρα) και ενδομητρίωση

Ø  Χρόνια φλεγμονή του ενδομητρίου (ενδομητρίτιδα)

Ø  Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως τα χλαμύδια και η γονόρροια, που μπορεί να προκαλέσουν συμφύσεις στις σάλπιγγες και το ενδομήτριο.

Πώς εντοπίζεται η υπογονιμότητα;

Μια γυναίκα που παρουσιάζει υπογονιμότητα θα πρέπει να αξιολογηθεί στα αρχικά στάδια αλλά και κατά διαστήματα τόσο από γυναικολόγο όσο και από ενδοκρινολόγο, καθώς η πιθανότητα ορμονικής διαταραχής είναι αρκετά μεγάλη. Σε κάθε περίπτωση η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται από ειδικούς με εμπειρία και εκπαίδευση πάνω στο αντικείμενο της υπογονιμότητας.

Κάθε ιατρός ξεκινάει με την εξέταση και ανάλυση του ιατρικού ιστορικού σχετικά με τον κύκλο της περιόδου της γυναίκας, παλαιότερες ασθένειες, τις συνήθειες και τη διατροφή της,πιθανά σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, και χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες πιθανόν έχει υποβληθεί.

Το επόμενο βήμα για τον γυναικολόγο είναι συνήθως μια πυελική εξέταση για να βεβαιωθεί ο ιατρός ότι η αναπαραγωγική οδός (κόλπος, μήτρα και ωοθήκες) είναι φυσιολογική, καθώς και πιθανές απεικονιστικές εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί η φυσιολογική λειτουργία των σαλπίγγων.

Είναι απαραίτητες οι εξετάσεις αίματος για να μετρηθούν τα επίπεδα των ορμονών που σχετίζονται με την γονιμότητα και την ωορρηξία καθώς και ορμονών που μπορούν να την επηρεάσουν . Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να χρειαστεί να γίνουν σε διάφορες φάσεις του καταμήνιου κύκλου και θα πρέπει να αξιολογηθούν από Ενδοκρινολόγο.

Είναι βασικό να τονίσουμε ότι και ο σύντροφος πρέπει να υποβληθεί σε ανάλυση σπέρματος και εξέταση του δικού του ιατρικού ιστορικού.

Μετά την αξιολόγηση του ζευγαριού θα πρέπει να σχεδιαστεί (με συνεργασία των ιατρών) ένα πλάνο αντιμετώπισης του προβλήματος και επιλογής της κατάλληλης θεραπείας, πάντα με γνώμονα τις επιθυμίες και τις αξίες του ζευγαριού, ώστε να οδηγηθεί το ζευγάρι σε μια υγιή εγκυμοσύνη.