Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών: Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι η πιο συχνή ορμονική διαταραχήκαι η πιο συχνή αιτία υπογονιμότητας στις γυναίκες . Επηρεάζει  πάνω από 9-18% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας,πολλές γυναίκες όμως πάσχουν για χρόνια χωρίς να έχουν λάβει σωστή διάγνωση και χωρίς να γνωρίζουν τη σημασία του. Η έγκαιρη διάγνωση του όμως φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην σωστή αντιμετώπιση του συνδρόμου και στην μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία μιας γυναίκας.

Το ΣΠΩ είναι μια ορμονική διαταραχή αλλά και μια μεταβολική διαταραχή που, σε συνδυασμό,  μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του σώματος με διάφορους τρόπους.

Η υποψία του συνδρόμου μπαίνει όταν υπάρχουν όλα ή τα περισσότερα από τα παρακάτω προβλήματα:

• Διαταραχή της περιόδου (μεγάλα διαστήματα μεταξύ περιόδων, αστάθεια του κύκλου ή απώλεια κάποιων κύκλων κάθε χρόνο)
• Σημάδια αυξημένης δράσης ανδρογόνων στο σώμα όπως υπερτρίχωση στο πρόσωπο και το σώμα, απώλεια μαλλιών ή/και ακμή
• αυξημένα ανδρογόνα στις εξετάσεις αίματος
• Υπογονιμότητα
• Πολλές μικρές κύστεις στις ωοθήκες (εικόνα ωοθήκης σαν «κολιέ μαργαριταριών», με συγκεκριμένα κριτήρια), από όπου προέρχεται και το όνομα του συνδρόμου. Η παρουσία των κύστεων δεν είναι απαραίτητη για την διάγνωση του συνδρόμου, αν υπάρχουν τα άλλα συμπτώματα.
• Σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας όλων των συμπτωμάτων του συνδρόμου είναι η αύξηση του σωματικού βάρους πάνω από το φυσιολογικό. Η παχυσαρκία δεν είναι χαρακτηριστικός παράγοντας του συνδρόμου, αλλά πάνω από 40% των γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες. Η  αύξηση δε του βάρους μπορεί να επιδεινώσει σημαντικά τη διαταραχή του κύκλου, την υπερτρίχωση, την ακμή και  να μειώσει την γονιμότητα σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Η επίδραση αυτή της παχυσαρκίας οφείλεται στην αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη και, κατά συνέπεια, στην αύξηση της δράσης της ορμόνης αυτής

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών επηρεάζει την υγεία μιας γυναίκας σε κάθε περίοδο της ζωής της.

Συμπτώματα στην εφηβική και νεαρή ηλικία: Τα συμπτώματα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών ξεκινούν στην εφηβεία για τις περισσότερες γυναίκες, κυρίως με διαταραχή στη συχνότητα της περιόδου, ακμή και υπερτρίχωση.

Τα κορίτσια και οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν αρνητική εικόνα σώματος και αυξημένη συχνότητα άγχους και καταθλιπτικών διαταραχών. Η καθυστέρηση στη διάγνωση ενισχύει τα άσχημα συναισθήματα και αυξάνει τον κίνδυνο για ψυχολογικές διαταραχές.

Συμπτώματα στην αναπαραγωγική ηλικία:  Καθώς οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες δεν έχουν ωοθυλακιορρηξία (ένα ώριμο ωάριο που μπορεί να γονιμοποιηθεί) κάθε μήνα, καθυστερούν συνήθως να συλλάβουν, όταν το επιθυμούν. Πολλές γυναίκες με το σύνδρομο θα διαγνωσθούν στη φάση αυτή λόγω της υπογονιμότητας. Οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, ακόμα και όταν συλλάβουν, έχουν αυξημένο κίνδυνο για επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όπως αποβολές, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη της κύησης, προεκλαμψία, πρόωρο τοκετό.

Οι επιπλοκές αυτές είναι πιο συχνές στις υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες με το σύνδρομο.

Η έγκαιρη διάγνωση σε νεαρή ηλικία βοηθά την γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών να προετοιμαστεί σωστά αρκετό καιρό πριν προσπαθήσει να συλλάβει έτσι ώστε να έχει αυξημένες πιθανότητες για μια εγκυμοσύνη χωρίς επιπλοκές.

Συμπτώματα στην μέση ηλικία και μετά την εμμηνόπαυση: Μετά την εμμηνόπαυση γίνονται πολύ πιο έντονες οι μεταβολικές διαταραχές του συνδρόμου και αυξάνεται ο κίνδυνος για σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, αυξημένη χοληστερίνη,  καρδιαγγειακές διαταραχές, παχυσαρκία, υπνική άπνοια και κάποιες μορφές καρκίνου (ενδομήτριο).

Αν μια γυναίκα έχει διαγνωσθεί σωστά από νεαρή ηλικία, με τακτικούς έλεγχους και σωστή παρακολούθηση και θεραπεία μπορεί να προλάβει ή να αντιμετωπίσει έγκαιρα αυτές τις διαταραχές.

Υγιής τρόπος ζωής: Πρόληψη και Αντιμετώπιση

Η πιο βασική αρχή στην αντιμετώπιση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών είναι

η διατήρηση φυσιολογικού βάρους και η σωστή διατροφή και άσκηση. Σε γυναίκες που είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες, ακόμα και μικρή απώλεια βάρους της τάξεως του 7-10% οδηγεί σε βελτίωση του κύκλου, της συχνότητας της περιόδου και των συμπτωμάτων της υπερτρίχωσης και της ακμής.

Η τακτική άσκηση (30 λεπτά, 5 φορές την εβδομάδα)  βοηθάει στην απώλεια και συντήρηση φυσιολογικού βάρους και μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, την αρτηριακή πίεση, την χοληστερίνη και βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική για την υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής νωρίς και για την πρόληψη των διαταραχών της αναπαραγωγής αλλά και των χρόνιων νόσων που σχετίζονται με το σύνδρομο.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η σωστή διάγνωση σε πολλές γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες καθυστερεί τουλάχιστον 2 χρόνια και συχνά μπορεί να χρειαστούν επισκέψεις σε 2-3 διαφορετικούς ιατρούς μέχρι να γίνει σωστή αξιολόγηση.  Συχνά επίσης οι γυναίκες που πάσχουν δεν λαμβάνουν σωστή πληροφόρηση για την επίδραση του συνδρόμου στη ζωή τους και τον τρόπο με τον οποίο οι συνήθειες τους το επηρεάζουν με αποτέλεσμα να είναι μπερδεμένες και να μην ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Με τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση, τα συμπτώματα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά και ο κίνδυνος για επιπλοκές να ελαχιστοποιηθεί